Skutki braku snu - konsekwencje dla zdrowia

Sen jest niezwykle ważny dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Jego brak lub niedobór może prowadzić do groźnych dla zdrowia sytuacji. Dlaczego sen o odpowiedniej długości i jakości jest tak ważny? Zapraszamy do lektury!

Ile spać, aby się wyspać?

Odpowiedź jest dość prosta – dla zdecydowanej większości dorosłych osób optymalna długość snu to około 8 godzin. Części z nas wystarczy 7,5 h, część wolałaby raczej 9, natomiast raczej między bajki można włożyć deklaracje, że ktoś regularnie śpi 6h lub mniej w ciągu doby i dobrze się czuje. Brak snu przynosi skutki, bardzo negatywne dla naszego organizmu, zwłaszcza jeśli jest długotrwały.

Pierwsze objawy niedoboru snu

Nawet pozornie niewielki niedobór snu ma wpływ na nasz organizm. Wstaniemy 1-2 godziny wcześniej niż zwykle (albo położymy się spać 1-2 godziny później) i to wystarczy, żeby w ciągu dnia czuć się inaczej. Najczęstsze skutki niedoboru snu to problemy z koncentracją, spowolniony czas reakcji, rozdrażnienie, emocjonalność, spadek odporności, a czasem nawet trzęsące się ręce czy bóle głowy. Ale to nie koniec. Brak snu przynosi też objawy widoczne na zewnątrz, takie jak podkrążone oczy i bardziej blada lub szara cera, a według badań osoby niewyspane wyglądają na mniej atrakcyjne.

Gorsze samopoczucie

O kiepskie samopoczucie w ciągu dnia często obwiniamy ciśnienie powietrza lub ludzi wokół siebie. Oczywiście, to również ma na nas wpływ, ale warto zacząć od pytania, czy jesteśmy wyspani. Odpowiednia długość i jakość snu to fundament, jeśli chodzi o dobre samopoczucie. Bez tego możemy być marudni, rozdrażnieni i mieć kłopot z podejmowaniem decyzji, a kolejna kawa czy napój energetyczny poprawia sytuację tylko na chwilę.

Groźne skutki niedoboru snu

Jeszcze gorsze są długofalowe skutki braku snu odpowiedniej długości i jakości. Należą do nich otyłość, osłabienie układu odpornościowego, zaburzenia układu nerwowego i zaburzenia hormonalne. Po prostu bez wypoczynku żaden układ naszego organizmu na dłuższą metę nie będzie funkcjonował prawidłowo, a najlepszą naturalną formą wypoczynku i regeneracji jest sen. Nie wynaleziono dotąd zamiennika. Nie jest przesadą stwierdzenie, że potrzebujemy snu tak samo, jak powietrza i pokarmu, a jego długotrwały brak skraca życie.

Osłabienie układu odpornościowego

„Wystarczy kilka nocy krótszego snu, aby nasz organizm osłabł pod względem immunologicznym, a taka sytuacja ma przełożenie na powstawanie nowotworów” – pisze dr Matthew Walker w swojej książce „Dlaczego śpimy. Odkrywanie potęgi snu i marzeń sennych” (Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2019). Podobnie jest z mniej poważnymi schorzeniami. Niedobór snu sprzyja przeziębieniom, infekcjom bakteryjnym i wirusowym, a gdy już jesteśmy chorzy, wydłuża proces leczenia. Intuicja naszych przodków zachęcająca do leżenia w łóżku w czasie choroby ma dziś mocne potwierdzenie naukowe.

Zaburzenia układu nerwowego

W nocy odpoczywają również nasze zmysły i mózg, choć oczywiście nie jest całkowicie wyłączony. Skutki niewyspania, takie jak gorsza koncentracja, wydłużony czas reakcji i trudności w podejmowaniu decyzji mogą mieć daleko idące konsekwencje. Nie jest przypadkiem, że wielkie katastrofy w dziejach ludzkości, choćby wybuch w Czarnobylu czy katastrofa Titanica, miały miejsce w nocy. Jednak brak snu ma też skutki uboczne, z którymi niestety stykamy się na co dzień, a są nimi wypadki drogowe. Nie trzeba nawet zasnąć za kierownicą, wystarczy opóźnione hamowanie czy wejście w zakręt, aby doszło do katastrofy.

Otyłość

Niedobór i brak stałych godzin snu mogą też prowadzić do rozregulowania zegara biologicznego. Ma to wpływ również na odżywianie. Mówiąc krótko: osoby niewsypane jedzą więcej i częściej są otyłe. W konsekwencji stają się bardziej podatne na różne schorzenia, co zwykle tylko pogłębia problemy z uzyskaniem kojącego snu i wpadają w błędne koło.

Zaburzenia układu hormonalnego

Regularny sen odpowiedniej długości i jakości jest również niezbędny dla prawidłowej gospodarki hormonalnej organizmu. To ważne dla dorosłych, ale chyba jeszcze bardziej dla dzieci w okresie wzrostu. Nie bez powodu niemowlęta śpią nawet kilkanaście godzin w ciągu doby!

Jak zadbać o zdrowy sen

Zalecenia dotyczące snu powinniśmy traktować równie poważnie, jak te związane z odżywianiem. Kładźmy się spać i wstawajmy codziennie o tej samej porze. Unikajmy jedzenia, intensywnych ćwiczeń fizycznych, a także patrzenia w ekran TV, laptopa, tabletu czy smartfona na 2 godziny przed snem. Zadbajmy, aby sypialnia była cicha, ciemna i niezbyt ciepła, a materac i poduszka wygodne. Te rady mogą się wydawać oczywiste, ale pomagają lepiej spać, a w efekcie czuć się lepiej każdego dnia!